Federaal budget – Geen losse eindjes, maar broodnodige sociale keuzes

Een opiniestuk van Jef Maes, voormalig federaal secretaris van het ABVV

Aan de vooravond van de grote vakbondsmanifestatie maakte Nahima Lanjri (cd&v) in de Kamer al duidelijk aan minister van Pensioenen Jambon (N-VA) dat zieken niet ook nog eens gediscrimineerd mogen worden door hun pensioen te korten. “Voor cd&v moet die periode volledig moet meetellen. Men kan daar immers niets aan doen, men kiest er niet voor om bijvoorbeeld ALS, MS of kanker te krijgen.” Laten we hopen dat ze werkelijk sprak voor cd&v, en dat haar vicepremier Van Peteghem dit standpunt deze keer wél hard zal maken.

Vorige donderdag in Dilbeek heeft nu ook Conner Rousseau het licht gezien. “Mijn moeder heeft kanker gehad”, zei de Vooruit-Voorzitter tijdens een ‘luistertoer’. “Eén jaar heeft ze niet gewerkt, vier jaar minder. Dat zich dat vertaalt naar haar pensioen ga ik niet aanvaarden.”

Een mens zou zich afvragen wie dat regeerakkoord dan onderhandeld heeft!

Maar goed, in het socialistisch paradijs is er veel vreugde voor wie zich na de grote manifestatie bekeerd heeft. Laten we hopen dat zijn vicepremier Vandenbroucke dit nu ook hard maakt.

Want dat ziekte niet mee zou tellen als gewerkte periode om de pensioenmalus te ontlopen of om na 42 jaar werken op pensioen te kunnen, werd al goedgekeurd in de ministerraad. Maar er komt een ‘tweede lezing’ van het wetsontwerp. Een tweede kans voor de zes grijze mannen die het kernkabinet rijk is.

Ondertussen hebben we minister Jambon wel al kunnen overtuigen dat moederschapsverlof niet laten meetellen vernietigd zou worden door het Europees Hof van Justitie, wegens overduidelijke genderdiscriminatie.

Arbeidsrecht

Iedereen spreekt over de pensioenen. Dat de Arizona-regering minstens even belangrijke maatregelen neemt die de bescherming van de werkende mens verminderen, is veel minder bekend.

Vicepremier Clarinval (MR) overdrijft niet als hij pocht met zijn “liberale revolutie van de arbeidsmarkt”.

Zo zal een werknemer van eind de vijftig die 29 jaar in dezelfde fabriek werkte en ontslagen wordt, het in de toekomst moeten stellen met maximum één jaar opzeggingsvergoeding, en daarna riskeren om na twee jaar werkloosheid ‘van den dop’ te vliegen. Om zich daarna te moeten richten tot het OCMW.

Als hij echter een partner heeft met een inkomen, of als hij te veel gespaard heeft, zal hij zelfs daar geen recht meer hebben op een leefloon. In elk geval zal hij geen sociale rechten en ook geen pensioenrechten meer opbouwen als hij op zijn leeftijd geen ander werk vindt.

Gelukkig is er nog internationale wetgeving die een aantal uitwassen beperkt.

Daar waar België vroeger altijd in Europa en in de wereld voorop liep in sociale wetgeving, wordt het vandaag door die internationale wetgeving dikwijls zelfs ingehaald.

Zo heeft de Raad van State er de regering nu op moeten wijzen dat het afpakken van de premies voor nachtarbeid voor de uren vóór middernacht en na 5 uur ’s morgens voor toekomstige arbeiders in de distributiesector en aanverwante sectoren strijdig is met het Verdrag van de Internationale Arbeidsorganisatie. Dat voorziet dat premies voor nachtwerk minstens voor zeven opeenvolgende uren gegeven moeten worden.

De Raad van State vindt overigens dat het feit dat nieuwe arbeiders veel minder beloond zouden worden, ertoe leidt dat “de verloning van werknemers met een gelijkaardig profiel, die eenzelfde functie vervullen, sterk uiteenloopt”, en dat de regering dat verschil onvoldoende motiveert.

Idem dito voor de jaarlijkse 360 overuren boven op de 38-urenweek die de regering zou willen invoeren. Voor 240 uren daarvan zouden overigens geen sociale bijdragen betaald moeten worden, waardoor die uren ook niet meer mee zouden tellen voor het pensioen. De Raad van State denkt dat dit botst met de Europese regelgeving. Ook het feit dat de vakbonden niet meer hun akkoord zouden moeten geven voor die overuren, botst volgens de Raad van State met het feit dat daardoor “het beschermingsniveau van het door de Grondwet gewaarborgde recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen” vermindert.

Dit zijn geen ‘losse eindjes’ die nog moeten opgelost worden vooraleer men aan de begrotingsbesprekingen begint. Dit zijn stuk voor stuk sociale keuzes.

Ze werden in het nadeel van de gewone mensen beslecht in het regeerakkoord en in de eerste wetsontwerpen, maar kunnen nog ten goede gekeerd worden.

Voor christendemocraten en socialisten is dit een essentiële opdracht, die ze tot nu onvoldoende volbracht hebben.

Het behoud van de GECO’s betekent het behoud van een onmisbare hefboom voor tewerkstelling en sociale samenhang in Brussel

Opinie van de vertegenwoordigers van de Brusselse socialprofitondernemingen (Bruxeo) en het gemeenschappelijk brusselse vakbondsfront (ABVV-Brussel, ACV, ACLVB)

De werkgevers- en werknemersorganisaties van de Brusselse socialprofitsector roepen de Brusselse onderhandelaars op om de duurzaamheid van het GECO-stelsel te garanderen. Een inkrimping ervan zou duizenden banen in gevaar brengen, de diensten van algemeen belang verzwakken en het vermogen van het Gewest aantasten om te beantwoorden aan de fundamentele noden van zijn bevolking.

Een essentiële hefboom voor werkgelegenheid en sociale samenhang

Elke dag zorgen vele werknemers voor het voortbestaan van essentiële diensten voor de Brusselaars: kinderverzorgsters, zorgkundigen, opvoedsters, begeleiders van personen met een handicap, culturele bemiddelaars, lesgevers in alfabetisering, maatschappelijk werkers, jeugdwerkers, polyvalente arbeiders in kringwinkels… Eén rode draad verbindt al deze maatschappelijk onmisbare beroepen: het GECO-stelsel – Gesubsidieerde Contractuele Werknemers.

Dit stelsel laat het Gewest toe een beroep te doen op organisaties uit het veld om essentiële openbare dienstverlening te verzekeren, door lokale, nuttige, duurzame en niet-delokaliseerbare tewerkstelling te ondersteunen, ten dienste van de Brusselaars. Vandaag zijn deze jobs niet bijkomstig: ze vormen de ruggengraat van honderden onmisbare diensten van algemeen belang.

Een goed beheerd, transparant en rigoureus instrument

Het GECO-stelsel wordt onderworpen aan strikte controles door Actiris, op basis van overeenkomsten en maandelijkse verantwoordingsstukken. Het is een betrouwbaar, beheersbaar systeem dat voldoet aan de eisen van goed bestuur.

De sector heeft al zijn deel gedaan

De voorbije tien jaar is het GECO-stelsel bijgestuurd, gerationaliseerd en gecontroleerd: de subsidiepercentages werden verlaagd, de voorschotten afgeschaft, de uitzonderingen beperkt. Een verdere inkrimping zou een reeds fragiel evenwicht verbreken.

Een te behouden model in een krap budgettair kader

Wij zijn ons bewust van de budgettaire uitdagingen waarmee het Brussels Gewest wordt geconfronteerd. Maar een vermindering van de GECO-middelen zou het tekort niet verkleinen – ze zou het probleem enkel verplaatsen.

De gevolgen zouden onmiddellijk en veelvoudig zijn:

• sluiting van opvang-, zorg-, inschakelings- en gezinsondersteunende diensten… massale ontslagen in de socialprofitsector (ongeveer 7.000 jobs zouden betrokken kunnen worden)
• een automatische stijging van de werkloosheid en de sociale uitgaven
• toenemende bestaansonzekerheid bij werknemers en reeds kwetsbare doelgroepen.

Concreet zouden deze besparingen directe en onmiddellijke gevolgen hebben op het terrein: elke geschrapte functie betekent niet enkel één verloren baan, maar ook honderden begunstigden zonder dienstverlening, stilgelegde projecten en verzwakte wijken.

Onze eisen

Wij roepen de toekomstige Brusselse regering op om:

• de duurzaamheid van de GECO-middelen te garanderen en zich te verbinden om deze niet te verminderen,
• het huidige indexeringssysteem van de GECO-premies te behouden, zodat deze de loonindexering volgen en de financiële stabiliteit, het behoud en de aanwerving van teams verzekeren,
• het transversale karakter van het GECO-stelsel te versterken, zodat het toegankelijk blijft voor alle sectoren en op coherente wijze het geheel van het gewestelijk tewerkstellingsbeleid ondersteunt,
• de GECO-jobs te erkennen en te valoriseren als banen van algemeen belang, onmisbaar voor het goed functioneren van het Gewest.

De GECO’s zijn geen kost, maar een strategische investering: in lokale tewerkstelling, in essentiële diensten van algemeen belang, in sociale samenhang en in de economische veerkracht van Brussel. Het ondersteunen van het GECO-stelsel betekent de garantie dat het Gewest kan blijven inspelen op de fundamentele noden van zijn inwoners.

Tatcher had ongelijk, er is altijd een keuze, premier De Wever

Is het normaal dat de rijkste 1 procent proportioneel twee keer minder belasting betaalt dan het gemiddelde van de belastingplichtigen?

Bert Engelaar is algemeen secretaris van het ABVV, Els Hertogen directeur van 11.11.11, Eva Smets directeur van Oxfam België, Joeri Thijs woordvoerder van Greenpeace België en Ann Vermorgen voorzitter van het ACV.

Zij betogen dat er wel degelijke alternatieven zijn voor de besparingsdrift van De Wever.

Terwijl de regering nieuwe, drastische besparingsmaatregelen voorbereidt die de middenklasse en de meest kwetsbaren zullen treffen, haalt eerste minister Bart De Wever de beroemde uitspraak van Margaret Thatcher aan: “There is no alternative.” Maar zowel de geschiedenis als de economie toont aan dat er wél andere wegen bestaan — eerlijkere en verstandigere wegen.

Door Thatcher te citeren om besparingen te rechtvaardigen, blaast De Wever een slogan uit de jaren 80 nieuw leven in. Een slogan die werd gebruikt om neoliberale beleidslijnen op te leggen die hebben geleid tot een explosie van ongelijkheid en armoede, tot de afbraak van openbare diensten, en tot deregulering in het voordeel van multinationals en de rijksten.

Is dat echt het model dat België wil volgen? Zeggen dat er “geen alternatief” is, getuigt van een gebrek aan visie. En van minachting tegenover al diegenen die werken, zorgen of lesgeven, en die de gevolgen van de besparingen zullen dragen. Op 14 oktober trokken 140.000 mensen door de straten van Brussel om duidelijk te maken dat solidariteit, openbare diensten, klimaat en sociale zekerheid geen afstelbare variabelen zijn. België verdient beter dan ideologische recepten uit de vorige eeuw.

De winst van sociaal beleid

In België lopen 2,1 miljoen mensen het risico op armoede of sociale uitsluiting. Toch kiest de Arizona-regering er vandaag voor om onze pensioenen, onze arbeidstijd, de gezondheidszorg, vrouwen, werkzoekenden, zieken en kwetsbare mensen aan te pakken. De begroting in evenwicht brengen ten koste van de meest kwetsbaren is een bijzonder slecht sociaal en economisch plan.

De mensen met de laagste inkomens beleggen hun geld niet in speculatieve fondsen of fiscale paradijzen. Zij geven het uit aan goederen en diensten, en pompen het zo rechtstreeks terug in de reële economie. Wie deze consumptie ondersteunt, ondersteunt de lokale handel en de tewerkstelling. Door hun inkomens in te krimpen, zoals de regering doet, duwt men mensen richting afgrond. Men dwingt hen om essentiële uitgaven te beperken: verwarming, voeding, kleding. Besparingen verarmen de meest kwetsbaren, maar keren zich uiteindelijk tegen de hele samenleving en economie.

Waarom weigert de regering hardnekkig een eerlijke bijdrage te vragen aan de rijksten? Zij zouden iets minder oppotten, zonder dat hun levensstijl daaronder lijdt. Een progressiever belastingstelsel zou de fiscale rechtvaardigheid én de economische stabiliteit versterken. Is het normaal dat de rijkste 1 procent proportioneel twee keer minder belasting betaalt dan het gemiddelde van de belastingplichtigen? Is het normaal dat belastingfraude en -ontwijking ons 30 miljard euro per jaar kosten?

Tegelijkertijd heeft het Planbureau berekend dat een vermogensbelasting voor miljonairs 4,7 miljard euro aan fiscale inkomsten zou kunnen opleveren. Dat geld investeren in gezondheidszorg, waardige pensioenen, klimaattransitie, internationale solidariteit en sociale bescherming is nooit weggegooid geld. Het is een investering in een veerkrachtigere, evenwichtigere, gezondere en vreedzamere samenleving. Deze sociale dividenden komen iedereen ten goede.

Politieke keuzes

Ondanks deze feiten wil de regering koel en berekend snijden in alle vormen van solidariteit. De aangekondigde besparingen op ontwikkelingssamenwerking zijn daar slechts één voorbeeld van. Ze gaan verder dan een loutere begrotingsoefening: het is een ideologische aanval op een sector die de regering herinnert aan haar internationale engagementen en haar verantwoordelijkheid inzake ontwikkelingssamenwerking en mensenrechten.

Tegelijkertijd besteedt België nog steeds 13 miljard euro per jaar aan subsidies voor fossiele brandstoffen. Hoewel sommige sociale steunmaatregelen moeten worden behouden, komt het grootste deel van deze subsidies ten goede aan vervuilende activiteiten zonder sociale meerwaarde, en vertragen ze de ecologische transitie. Hoe kan men besparingen rechtvaardigen in essentiële sectoren, terwijl men deze schadelijke subsidies in stand houdt die het klimaat en de gezondheid van burgers schaden?

In de voorbije tien jaar is België 19,3 miljard euro aan inkomsten misgelopen waarmee het openbare diensten en sociale zekerheid had kunnen financieren. Tegen 2029 zullen de federale inkomsten naar verwachting nog eens met 7,9 miljard euro dalen. Van de komende budgettaire achteruitgang zal 85 procent te wijten zijn aan de keuzes van Arizona. De regering saboteert dus bewust haar eigen inkomsten om zich vervolgens zorgen te kunnen maken over de hoge overheidsschuld die ze zelf heeft helpen creëren!

Deze situatie is geen noodlot. Als er niets verandert, moeten we de komende jaren rekening houden met een toename van de armoedecijfers. De taak van een regering is niet zich te verschuilen achter slogans uit een ander tijdperk, maar om nieuwe perspectieven en een toekomstvisie te bieden aan de bevolking.

De geschiedenis heeft het aangetoond: Thatcher had ongelijk.

Er is altijd een keuze; de keuze om een einde te maken aan inefficiënte en vervuilende fiscale cadeaus,
de keuze om iedereen naar draagkracht te laten bijdragen,
de keuze om te investeren in de toekomst in plaats van te snijden in gezondheid, onderwijs, sociale voorzieningen, internationale solidariteit en milieu.