52 miljard overheidssteun aan bedrijven… kapitalisme aan het infuus?
14/07/2025
Wie profiteert er van overheidsgeld? Niet wie je denkt…
Wanneer de Arizona-regering het heeft over “lasten”, “hervormingen” of besparingen, zijn het altijd dezelfden die de pineut zijn: de werklozen, de bijstandstrekkers, de openbare diensten.
Maar een nota van het Éconosphères-netwerk – eind mei gepubliceerd – zet het een en ander recht. Hieruit blijkt dat in 2022 commerciële privébedrijven 51,9 miljard euro aan overheidsgeld ontvingen.
Dat is enorm veel.
Ter vergelijking: dit vertegenwoordigt bijna 18% van de overheidsuitgaven, meer dan 9% van het bruto binnenlands product en meer dan tien keer de kosten van de uitkeringen voor volledig werklozen.
Met andere woorden: de staat geeft veel meer uit aan bedrijfsondersteuning dan aan werkloosheidsuitkeringen.
Miljarden steun, vaak zonder voorwaarden
Deze ondersteuning neemt vele vormen aan: loonsubsidies, verlagingen van de werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid, belastingvrijstellingen op winsten, investeringssteun, accijnsverlagingen, enz.
In werkelijkheid wordt een groot deel van de banen in de privésector gedeeltelijk gefinancierd met overheidsgeld. Dit staat mijlenver van het verhaaltje van de ‘vrije’ markt waar bedrijven zelf hun plan trekken. In plaats daarvan zijn we getuige van kapitalisme aan het infuus…
De overheid speelt de rol van aandeelhouder… zonder rechten
Verschillende economen spreken vandaag van een ‘stille aandeelhoudersstaat’. De overheid injecteert miljarden in bedrijven, zoals een aandeelhouder zou doen, maar zonder de controle te verkrijgen, zonder garanties te eisen, zonder dividenden terug te vorderen.
Ondertussen ontvangen bedrijven deze steun zonder enige echte verplichting om banen te creëren of ze te behouden, om de arbeidsomstandigheden te verbeteren of bij te dragen aan de ecologische transitie.
Zoek de fout…
En als bedrijven mensen ontslaan, zoals bij Audi in Vorst, is het nogmaals de samenleving die de rekening krijgt gepresenteerd.
Wie betaalt de rekening?
De Belgische staat moet de komende jaren 27 miljard euro besparen. Deze druk komt rechtstreeks voort uit de Europese budgettaire regels die besparingen opleggen.
Maar in plaats van dat geld te zoeken waar het is: in winsten, dividenden of belastingontduiking – pakt de overheid de werklozen en het sociaal beleid aan.
Mensen zonder werk worden gestigmatiseerd, beschuldigd, gestraft.
Bedrijven, aan de andere kant, blijven miljarden verdienen zonder dat er vragen bij worden gesteld.
En ondertussen kost belastingfraude het land meer dan € 30 miljard per jaar, en is er geen serieus plan om die fraude te bestrijden.
Het debat eindelijk openen
Waarom wordt er zo weinig gesproken over de steun aan bedrijven? Waarom wordt die steun niet geëvalueerd noch aan voorwaarden onderworpen? Waarom blijven we ze automatisch betalen, jaar na jaar, terwijl er elders met de botte bijl wordt op ingehakt?
Volgens Éconosphères werd er in 2022 meer dan 10 miljard euro aan loonsubsidies gegeven, voor een nettocreatie van ongeveer 12.000 banen in de commerciële sector tussen 2022 en 2023, oftewel bijna een miljoen euro overheidsgeld per gecreëerde baan.
Als de staat zoveel privétewerkstelling financiert, is dat dan nog echt wel ‘privétewerkstelling’?
De vraag stellen is ze beantwoorden…
De analyse van Econosphères – Un pognon de dingue (in het Frans)
Econosphères is een netwerk van organisaties en onderzoekers – waaronder het ABVV-Brussel – dat ernaar streeft economische kwesties opnieuw centraal te stellen in het democratisch debat.